تب دنگی دشمن خاموشی که باید بشناسید

• دسته بندی: اخبار/ دانستنی های پزشکی/

در هر سال میلیون‌ها نفر به تب دنگی مبتلا می‌شوند، به ویژه در مناطق جنوب شرقی آسیا، آفریقا،جزایر اقیانوس آرام غربی و آمریکای لاتین. به علاوه، در سال‌های اخیر، مواردی از این بیماری در اروپا و بخش‌های جنوبی ایالات متحده نیز مشاهده شده است. لازم به ذکر است که تحقیقات جهت تولید واکسن علیه تب دنگی در حال انجام است. پشه آئدس عامل اصلی انتقال بیماری تب دنگی محسوب می‌شود. پشه آئدس دارای ظاهری مشابه پشه‌های معمولی بوده، اما با نوارهای سفید در بدن و پاهایش قابل شناسایی خواهد بود. تب دنگی در موارد شدید می‌تواند به خونریزی داخلی و آسیب به سایر اعضای بدن منجر شود.

منظور از تب دنگی چیست؟

تب دنگی که به نام "تب استخوان شکن" نیز معروف است، ناشی از ویروس دنگی است که از طریق گزش پشه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری توسط چهار نوع مختلف ویروس دنگی ایجاد شده و علائمی نظیر سردرد، تب بالا، دردهای شدید در عضلات و مفاصل، راش‌های پوستی و در برخی موارد گاهی با حالت تهوع و استفراغ همراه است. شیوع این بیماری اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری مشاهده می‌شود. تاکنون درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و به طور معمول، مراقبت‌هایی اعم از مصرف مایعات، استراحت و استفاده از داروهای ضدتب و مسکن توصیه می‌شود. جهت پیشگیری از این بیماری، جلوگیری از گزش پشه‌ها و کنترل جمعیت آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.

همانطور که اشاره شد، تب دنگی به عنوان یک بیماری ویروسی توسط پشه‌های آلوده با نام پشه آئدس منتقل می‌شود و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر دنیا شایع است. در واقع، این بیماری می‌تواند با علائمی درست شبیه به آنفولانزا شروع شود و به تب بالایی منجر شود. در موارد شدیدتر که به نام تب خونریزی‌دهنده دنگی شناخته می‌شود، ممکن است افت فشار خون ناگهانی، خونریزی‌های جدی و حتی مرگ اتفاق بیفتد.

آشنایی با نشانه‌‌ها و علائم تب دنگی

در اغلب موارد، بیماری تب دنگی با علائم خاصی همراه است که بین 3 تا 14 روز پس از ابتلا ظاهر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

1. کهیر
2. سردرد شدید
3. خستگی مفرط
4. بروز ناگهانی تب
5. استفراغ با خون
6. خون‌ریزی از لثه‌ها
7. بروز بثورات پوستی
8. بی‌قراری و رنگ‌پریدگی
9. دردهای شدید در عضلات و مفاصل
10. احساس ناراحتی در ناحیه پشت و چشم‌ها

توجه به این علائم می‌تواند در شناسایی و درمان به موقع این بیماری بسیار مؤثر باشد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله آزمایش بیوپسی چگونه است را نیز مطالعه نمایید.

بررسی علل تب دنگی

همانطور که اشاره شد، پشه آئدس عامل اصلی انتقال بیماری تب دنگی محسوب می‌شود. پشه آئدس دارای ظاهری مشابه پشه‌های معمولی بوده، اما با نوارهای سفید در بدن و پاهایش قابل شناسایی خواهد بود. به طور معمول، این پشه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، مانند استان‌های هرمزگان و بوشهر، یافت می‌شود. زمان فعالیت آن بیشتر در روز، به ویژه در ساعات صبح و عصر، یعنی هنگام طلوع و غروب خورشید، است.

زمانی که یک پشه آئدس به ویروس دنگی آلوده می‌شود، ویروس در بدن آن تکثیر یافته و پس از گذشت چند روز به غدد بزاقی پشه خواهد رسید. این ویروس از طریق نیش پشه به انسان‌های سالم منتقل شده و علائم بیماری، معمولاً چهار روز پس از نیش، بروز می‌کند. این علائم شامل تب، دردهای عضلانی، سردرد شدید و مفصلی و همچنین خستگی مفرط است.

جهت تکثیر، پشه‌های آئدس نیاز به آب‌های راکد دارند. مکان‌هایی نظیر جوی‌های آب، حوضچه‌ها، گلدان‌ها و هر نوع ظرفی که آب جمع شود، می‌تواند محلی مناسب جهت تخم‌گذاری این پشه‌ها باشد. لازم به ذکر است که پشه آئدس به طور طبیعی در ایران وجود ندارد اما تغییرات آب و هوایی سبب شده تا این پشه از مناطق اطراف به کشور ما وارد شود.

تب دنگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در اغلب موارد، تشخیص تب دنگی با معاینه بالینی و بررسی نشانه‌ها صورت می‌گیرد. پزشکان در مناطق شیوع دنگی، با توجه به علائم مانند تب، حساسیت پوستی، حالت تهوع و کاهش گلبول‌های سفید، احتمال ابتلا به این بیماری را ارزیابی می‌کنند. به علاوه، تست تورنیکه جهت تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تب چیکونگونیا می‌تواند علائمی مشابه با تب دنگی داشته باشد و تشخیص این دو بیماری اغلب دشوار است. به طور معمول، آزمایش‌ها کاهش گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را در بیمار مبتلا به دنگی نشان می‌دهند. 

علاوه بر این، در مراحل حاد بیماری، خروج مایعات از عروق خون مشاهده شده که ممکن است در نهایت به تجمع مایعات در ناحیه قفسه سینه یا شکم منجر شود. انجام سونوگرافی نیز در تشخیص این بیماری بسیار موثر خواهد بود.

تب دنگی چه عوارضی به همراه دارد؟

تب دنگی در موارد شدید می‌تواند به خونریزی داخلی و آسیب به سایر اعضای بدن منجر شود. در چنین شرایطی، فشار خون ممکن است به سطحی خطرناک کاهش یابد و فرد دچار شوک گردد. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند کشنده باشد و زندگی فرد را تهدید کند. به علاوه، زنان بارداری که به این بیماری مبتلا می‌شوند، ممکن است در زمان زایمان ویروس را به نوزاد خود نیز منتقل نمایند. نوزادان این مادران نیز در معرض خطر زایمان زودرس، کم‌وزنی هنگام تولد و مشکلات جنینی قرار دارند.

آیا تب دنگی واگیر دارد؟

تب دنگی به طور مستقیم از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی‌شود؛ بلکه انتقال این بیماری از طریق پشه‌های آئدس صورت می‌گیرد. این پشه‌ها با نیش زدن انسان‌ها می‌توانند بیماری را گسترش دهند. انتقال مستقیم ویروس تنها در دوران بارداری ممکن است؛ چرا که مادر مبتلا می‌تواند این بیماری را در حین بارداری یا هنگام زایمان به فرزندش منتقل نماید.

درمان خانگی تب دنگی چگونه است؟

بیماری ویروسی تب دنگی (Dengue fever) توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی منتقل می‌شود. تاکنون درمان خاصی برای این بیماری صورت نگرفته، اما می‌توان با رعایت برخی نکات به مدیریت علائم و تسکین بیماری کمک نمود:

• استراحت کافی

میزان استراحت کافی به بدن کمک می‌کند تا با ویروس مبارزه نماید و بهبودی سریع‌تری حاصل شود.

• هیدراته نگه داشتن بدن

نوشیدن مایعات به‌ ویژه آب به میزان کافی، آب‌میوه‌ها و سوپ‌ها جهت جلوگیری از کم‌آبی بدن بسیار حائز اهمیت است. در موارد شدید تب دنگی، ممکن است نیاز به مایعات داخل وریدی باشد.

• داروها

همچنین، می‌توان از داروهای مسکن مانند پاراستامول (استامینوفن) جهت کاهش تب و تسکین درد استفاده نمود. لازم به ذکر است که باید از مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن باید پرهیز نمایید؛ چرا که این داروها می‌توانند خطر خونریزی را بالا ببرد.

• مراقبت‌های پزشکی

در صورت بروز علائم شدید مانند خونریزی، استفراغ مداوم، درد شدید شکم یا خواب‌آلودگی شدید، میبایست سریعا به پزشک مراجعه نمایید. بهترین روش جهت پیشگیری از تب دنگی، جلوگیری از نیش پشه‌ها است. استفاده از دافع حشرات، پوشیدن لباس‌های بلند و استفاده از توری‌های محافظ می‌تواند در این مسیر بسیار کمک‌کننده باشد.

به طور معمول، تب دنگی خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما مدیریت مناسب علائم این بیماری و مراقبت‌های پزشکی در موارد شدید الزامی خواهد بود. در صورتی که شما یا کسی که می‌شناسید علائم این بیماری را دارد، حتماً با یک پزشک مشورت نمایید.

سخن پایانی

پشه آئدس که ناقل اصلی تب دنگی بشمار می‌رود، با نیش زدن به انسان‌ها موجب آلودگی آن‌ها می‌شود. همانطور که اشاره شد، بر خلاف پشه‌های مالاریا که بیشتر در شب فعال هستند، این پشه به ویژه در ساعات اولیه صبح و نزدیک غروب به نیش زدن می‌پردازد. در نهایت، در این زمان‌ها افراد میبایست احتیاط بیشتری کنند تا از گزیدگی در امان بمانند. فعالیت این پشه‌ها در طول روز می‌تواند خطر ابتلا به تب دنگی را افزایش دهد، به همین دلیل رعایت نکات پیشگیرانه بسیار حائز اهمیت خواهد بود.